چكيده

اخلاق، به معناي عادت دادن نفس به فضائل و دوری جستن از رذایل، از راه تزکیه نفس و پاکی و پارسایی است و مهم‌ترین غایت و مقصد آن، هدایت انسان به‌سوی کمال و قرب الاهی و سعادت دنيا و آخرت است. غایت و کمال حقيقي انسان، در سرای دیگر جست‌وجو می‌شود، ليکن از رهگذر دنیا و در راستای آن تحقق خواهد یافت، ازاین‌رو، سهم اخلاق و آموزه‌های اخلاقی، در تعالي و پيشرفت زندگي مادّي و معنوي او انکارناپذير است.

در ميان سور قرآني، سوره مبارک حدید، به لحاظ اشتمال بر آموزه‌هاي اخلاقي، جايگاه ويژه‌اي دارد. بر اين اساس، نگارنده با تأمل دقيق در آيات سوره مبارک حدید و تفاسير ارائه شده، به پاسخ پرسش‌هايي مانند «چیستي آموزه‌هاي اخلاق الاهی سوره مبارک حدید»، «چیستي آموزه‌هاي اخلاق فردي سوره مبارک حدید» و «چیستي آموزه‌هاي اخلاق اجتماعي سوره مبارک حدید» پرداخته و در قالب تحقيقي کاربردي و با روش نقلي و وحياني، در پی استنباط و استخراج آموزه‌هاي اخلاقي اين سوره برآمده و پرسش‌هاي یادشده را پاسخ داده است.

تسبیح، ایمان، خشوع، یاد خدا، سبقت در مغفرت، طلب رضای حق و تقوا در زمره آموزه‌های اخلاق الاهی بیان‌شده در سوره مبارک حدید است. همچنين فسق و بدعت‌گذاری از نبايدهاي اخلاق الاهی یادشده در اين سوره است.

در فصل آموزه‌های اخلاق فردي اين سوره نيز مي‌توان به تعاليمي نظير صدق و زهد اشاره كرد. دنیاطلبی و رهبانیت نيز از نبايدهاي اخلاق فردي بیان‌شده در اين سوره هستند.

آموزه‌های اخلاق اجتماعي سوره مبارک حدید در قالب بایدها از این قرار است: انفاق، نصرت خدا (جهاد)، عبرت‌آموزی، عدالت، رأفت و رحمت. همچنین بخل و تکبر و تفاخر از نبايدهاي اخلاق اجتماعي یادشده در اين سوره به شمار مي‌روند.

واژگان كليدي: سوره حدید، آموزه‌هاي اخلاقي سوره حدید، بایدها و نباید‌هاي اخلاق الاهی، بایدها و نباید‌هاي اخلاق فردی، بایدها و نباید‌هاي اخلاق اجتماعی.